Βυζαντινά πατώματα, Βιτρώ και Αραβικά παράθυρα

Μοτίβα συναντούμε και στα βυζαντινά πατώματα. Συνήθως αυτά τα μοτίβα φτιάχνονταν με βότσαλα,γιαυτό ονομάζονταν βοτσαλωτά. Έτσι έφτιαχναν τις αυλές των εκκλησιών, των αρχοντικών σπιτιών, αλλά και των δημόσιων χώρων .Τα σχέδια ήταν σχεδιασμενα με ακρίβεια και χρωματισμένα με απλά χρώματα .Ένας τρόπος δημιουργίας αυτών των μοτίβων ήταν ο εξής :

Ο δημιουργός ζωγραφίζει με όλες τις χρωματικες λεπτομέρειες την εικόνα κατρυθείαν στο πάτωμα. Κατόπιν σφηνώνει τα βότσαλα στα σημεία του σχεδίου ανάλογα με το χρώμα και χωρίς να αφήνει κενά ή χαλσρα βότσαλα. Ύστερα γεμιζει το σχεδιο με ένα κονίαμα, ώστε να γινει ένα συμπαγες και ανθεκτικο κομματι.

Διακοσμητικα μοτίβα που επαναλαμβανονται είναι ο σταυρος, τα γεωμετρικα σχέδια, τα φυτα, τα ζωα, σκηνες κυνηγιου, αλλά και μυθολογικά θέματα .

Βιτρώ

Ήδη από τον 14ο και 15ο αι. εμφανίζεται στον καλλιτεχνικό χώρο του Βυζαντιου μια εντυπωσιακη κινητικότητα . Η Βυζαντινή τέχνη και κυρίως η ζωγραφική αναπτυσσεται σε όλες τις περιοχές .Ένα τέτοιο χαρακτηριστικό παράδειγμα βυζαντινής τέχνης είναι και τα Βιτρώ.

Βιτρω:(γαλλ.vitraux) εικονα ή διακοσμητική παράσταση από κομμάτια γυαλί , που τα συγκρατεί μετάλλινος (συνήθως μολύβδινος)ή και λίθινος σκελετός. (Υαλογράφημα)

Με τον όρο Βιτρώ εννοούμε μια Διάφανη Έντεχνη Επιφάνεια, η οποία αποτελείται κυρίως απο έγχρωμο ή χρωματισμένο με την προσθήκη διαφόρων χρωμάτων γυαλί ή άλλο διαπερατό απο το φως υλικό όπως Plexiglass, fiberglass και κατα δεύτερο λόγο απο συνδετικά υλικά όπως διατρητό μάρμαρο, πέτρα, γύψος, ξύλο, μολύβι, χαλκός, σίδερο, μπετόν, πολυεστέρας, και άλλα.

Τον πρώτο αιώνα μ.χ., οι Ρωμαίοι έβαζαν γυαλί στα παράθυρα. Χρησιμοποιούσαν χονδρά κομμάτια γυαλιού και αφού το ζέσταιναν μέχρι να λειώσει, το τοποθετούσαν σε περιστρεφόμενους δίσκους και έφιαχναν έτσι κυλινδρικό γυαλί. Αυτό το γυαλί ήταν ανώμαλο και όχι πολύ διαφανές.

Ένα από τα παλαιότερα γνωστά δείγματα πλήθους κομματιών χρωματισμένου γυαλιού που είχαν χρησιμοποιηθεί σε παράθυρο ανεσκάφη απο το Μοναστήρι του Αγ. Παύλου στο Jarrow της Αγγλίας, το οποίο είχε κατασκευασθεί το 686 μ.χ.

Στην Ευρώπη, τα παλαιότερα ανέπαφα παράθυρα που ευρέθησαν στον τόπο τους, πιστεύεται ότι είναι οι πέντε σχετικά λεπτομερώς ζωγραφισμένες φιγούρες στον καθεδρικό ναό του Augsburg. Αυτά τα πέντε παράθυρα φαίνεται οτι έχουν ζωγραφισθεί με απλές γραμμές και κάποιους τόνους σκιάς και έχει χρησιμοποιηθεί η τεχνική του ψημένου χρώματος απαρτίζονται δε απο λαμπερά και ποικοιλόχρωμα κομμάτια γυαλιού.

Οι ειδικοί θεωρούν ότι, Αραβικά παράθυρα με γυαλί, πρωτοεμφανίστηκαν στο δεύτερο μισό του δέκατου τρίτου αιώνα. Ο Lewis F. Day προτείνει πως το Βυζαντινό, το Μαυριτανικό ή το Αραβικό γυαλί θα μπορούσε να έχει εμφανιστεί από τον δέκατο αιώνα. Κομμάτια του γυαλιού τοποθετούνταν είτε σε περίπλοκα διατρητό μάρμαρο, είτε σε πέτρα, είτε έμπαινε σε γύψο πριν αυτός σκληρηνθεί. Συχνά χρησιμοποιούσαν σιδερένιες ράβδους για να ενισχύσουν τον γύψο. Τα ιδιόρυθμα, περίπλοκα και λεπτοδουλεμένα Αραβικά παράθυρα εισέβαλαν στην Ευρώπη, μαζί με τους Μαυριτανούς στην Ισπανία.

Η εξέλιξη των αραβικών παραθύρων με γυαλιά επιβραδύνθηκε επειδή το Ισλάμ δεν επιτρέπει άλλο θέμα στην διακόσμηση, εκτός από γεωμετρικά ή φυτικά. Έχουν βρεθεί ίχνη ψυχρού χρώματος στα γυαλιά στην Μέση Ανατολή, ένδειξη ότι τα παράθυρα αυτά αντέχουν καλύτερα, από εκείνα στα υγρότερα κλίματα.

Το 1878, σε μια ανασκαφή σε ένα εγκαταλελειμένο νεκροταφείο του 1000 μ.χ. στο Sery les Mezieres, στην Aisne της Γαλλίας, ο Jules Pilloy βρήκε περίπου 30 κομμάτια γυαλιού που είχαν υποστεί προφανώς πυρκαγιά, μια μολυβένια ράβδο με δύο κανάλια και μια μικρή οστέινη πλάκα ανάμεσα σε κομμάτια απανθρακωμένου ξύλου. Το οστό (που μάλλον πρέπει να είναι κάποιο ιερό λείψανο) προηγείται χρονικά του Καρλομάγνου. Ο Edmond Socard εφάρμοσε τα γυαλιά σε έναν μικρό απλό παράθυρο. Τα ζωγραφισμένα και ψημένα γυαλιά, απεικόνιζαν το σύμβολο των Ιπποτών του Αγ, Ιωάννη, από το οποίο κρέμεται το Άλφα και Ωμέγα. Αυτό το σύμβολο ήταν πολύ δημοφιλές από το έκτο έως τον ένατο αιώνα. Δυστυχώς, αυτός ο θησαυρός καταστράφηκε το 1918 κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου.

Ανατολίτες και Αφρικάνοι καλλιτέχνες και τεχνίτες του γυαλιού ήλθαν στην Ευρώπη ήδη από τον τρίτο αιώνα μ.χ.. Δεν μπορούμε πλέον να συμφωνήσουμε με το Hugh Arnold όταν γράφει, "Η παραγωγή των βιτρώ είναι μια από τις τέχνες που ανήκουν πλήρως στη χριστιανική εποχή. Η παράδοσή της δεν υπάρχει πριν από την μεγάλη εποχή της Γοτθικής αρχιτεκτονικής.

Στην Μεσαιωνική αρχιτεκτονική οι τοίχοι είναι παχείς και τα ανοίγματα των παραθύρων είναι μικρά με στρογγυλεμένες κορυφές. Επειδή τα βιτρώ τοποθετούνταν σε μικρά ανοίγματα , ήταν απαραίτητο να επιτρέπουν να εισέρχεται σημαντική ποσότητα φωτός. Σήμερα τα Μεσαιωνικά βιτρώ φαίνονται σκοτεινότερα λόγω της διάβρωσης. Μερικές μορφές αγίων στα Μεσαιωνικά βιτρώ, στέκονται ή κάθονται και κοιτάξουν επίμονα κατ' ευθείαν μπροστά. Άλλες βρίσκονται σε δράση. Μερικά παράθυρα αποτελούνται από μια σειρά επεισοδίων περικλειμένων σε κυκλικά πλαίσια.

Τα πιο παλιά παράθυρα αυτού του ύφους είναι απλούστερα, πρωτόγονα και βέβαια σπάνια. Απεικονίζουν γνωστούς αγίους ή ιστορίες από τη Βίβλο. Ο σεβασμός για τη Παρθένο Μαρία είναι μεγάλος αυτήν την εποχή, η οποία απεικονίζεται συχνά ως βασίλισσα. Τα παράθυρα χρησιμοποιούν την τυποποιημένη φυτική διακόσμηση και διακοσμητικά σχέδια γύρω από τις σκηνές και τις μορφές. Τα κυρίαρχα χρώματα είναι κόκκινα και μπλε. Αυτό το στυλ, βιτρώ (Romanesque) φαίνεται να έχει αναπτυχθεί με τα σμάλτα πολλαπλής επεξεργασίας και τα μικροσκοπικά έργα ζωγραφικής. Λίγα τέτοια παράθυρα έχουν παραμείνει. Αυτά συχνά ανεβρίσκονται ως απεικονίσεις σε βιβλία.